Kort na haar aantreden als minister gaf Edith Schippers al aan zich te storen aan homeopathische middelen die te koop zijn bij de drogist en apotheek. Ondanks het feit dat het merendeel van de Nederlanders homeopathische zelfzorgmiddelen gebruikt, heeft deze minister ervoor gezorgd dat informatie over de werking van deze middelen per 1 juli 2012 verboden is.

Vrije therapie- en artsenkeuze?

Zelfs neutrale informatie op internet kan op een boete van 30.000  euro (!) per overtreding komen te staan. En de inspectie is zeer actief in de jacht op overtreders, want het gaat om de bescherming van de bevolking!? Daarmee verdwijnen zelfzorgmiddelen uit de schappen die mensen al tientallen jaren naar tevredenheid gebruiken, uit eigen zak betalen (en waaraan de fiscus dus verdient) en waarvan de veiligheid vaststaat. In plaats van onschuldige zelfzorgmiddelen te gebruiken zullen mensen nu wellicht eerder kiezen voor minder onschuldige middelen of bij hun huisarts te rade gaan… Bezuiniging?

[box type=”note”]De VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie!) stond altijd pal achter vrije therapie- en artsenkeuze. Minister Schippers (VVD) doet er echter alles aan om deze vrijheid drastisch in te perken. Partijpolitiek of persoonlijke mening? Het is te hopen dat politiek Nederland wakker wordt en ingrijpt voordat het te laat is.[/box]

Europese wetgeving

Schippers baseert zich op Europese wetgeving. Deze stelt eisen aan de wetenschappelijke onderbouwing van gezondheidsclaims van geneesmiddelen. Op zich volkomen terecht. De vraag is echter: wat is wetenschappelijke onderbouwing? Is aangetoonde veiligheid, tientallen jaren (en vaak eeuwenlange) ervaring en wetenschappelijk bewijs voor de werking van homeopathie in het algemeen niet voldoende?

Randomised Clinical Trials (RCT’s), zoals die terecht vereist zijn voor mogelijk schadelijke chemische geneesmiddelen (ongeveer 1.700 doden per jaar), zijn voor ieder homeopathisch middel (meer dan duizend) apart vrijwel onmogelijk. Omdat er geen patent op een natuurlijk product kan worden verkregen, is het voor de fabrikant onbetaalbaar.

De homeopathische firma’s hebben overigens wel degelijk wetenschappelijke informatie aangeleverd over de belangrijkste geneesmiddelen. Op basis van deze informatie zijn nu al zo’n duizend middelen bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) als homeopathisch geneesmiddel geregistreerd.

Geen enkel land in Europa legt de wet zo streng uit als Nederland. In alle omringende landen zijn de gebruikelijke homeopathische middelen gewoon te verkrijgen met de nodige informatie en in Zwitserland (een land waar we qua democratie een voorbeeld aan kunnen nemen) worden deze zelfs vergoed vanuit de basisverzekering.

Paternalistisch overheidstoezicht

‘Paternalistisch overheidstoezicht op het privéleven van mensen is ongepast en onwenselijk – hoe goed de bedoelingen ook zijn.’ Zo valt te lezen op de website van de VVD in het kader van het afstraffen van ongezond gedrag zoals een hogere verzekeringspremie voor rokers. Moeten de Nederlanders dan wel beschermd worden tegen onschuldige, mogelijk gezondheidsbevorderende middelen? Is dat de wens van de bevolking? Tegen welk gevaar worden wij beschermd en wat is de eigen verantwoordelijkheid die de overheid de Nederlanders geeft?

BTW voor artsen

Enkele jaren geleden opperde staatssecretaris De Jager van Financiën het plan om de BTW-vrijstelling op te heffen op consulten waarbij artsen complementaire of alternatieve therapieën (CAM) toepassen. Destijds werd dit voorstel kamerbreed afgewezen, ook door regeringspartij VVD. Niet alleen vanwege de onhaalbaarheid, maar ook om principiële redenen: de keuzevrijheid van de patiënt komt in het geding. Bovendien is het in de praktijk vrijwel onmogelijk om onderscheid te maken tussen regulier en CAM.

In het zogenaamde lenteakkoord is dit voorstel er afgelopen jaar stilletjes toch doorheen geloodst en door de deelnemende partijen aangenomen. Achteraf bleken verschillende politici zich niet goed gerealiseerd te hebben waarover de maatregel ging.

Door wie geïnitieerd en waarom? In ieder geval met instemming van minister Schippers en staatssecretaris van Financiën Frans Weekers. Dit is overigens gebeurd zonder enig overleg met de overkoepelende patiëntenvereniging (NPCF), de KNMG en de stuurgroep samenwerkende CAM-artsenverenigingen.

Politieke stellingname

50PLUS, de Partij voor de Dieren en GroenLinks waren uiteindelijk tegen. 50PLUS heeft aangekondigd deze zaak opnieuw ter sprake te brengen als zou blijken dat deze maatregel in de praktijk onuitvoerbaar is. In persoonlijke gesprekken met de woordvoerders gezondheidszorg van het CDA bleken ook zij niet gelukkig te zijn met de gang van zaken. De PVV hebben we helaas nog niet gesproken, maar deze partij zal ongetwijfeld trouwer zijn aan het woord ‘vrijheid’ in hun politieke naam dan de VVD. Het standpunt van de SP is ‘dat alleen therapieën, zowel regulier als alternatief, moeten worden vergoed waarvan werking en nut bewezen zijn’ en: ‘De behandelingen die werkzaam en nuttig worden geacht, blijven vrijgesteld van BTW’. Een duidelijk en redelijk standpunt.

Chronisch zieken

Uit alle onderzoeken blijkt in Nederland meer dan de helft van de chronisch zieken een vorm van CAM te gebruiken naast de reguliere zorg. 92 procent van de chronisch zieken – ook van degenen die het nu niet gebruiken – wil dat hun (huis)arts advies kan geven over de mogelijkheden van CAM. Dat blijkt uit recent onderzoek. Deze kwetsbare groep beschouwt CAM absoluut niet als luxe maar als een waardevolle, gezondheidsbevorderende ondersteuning.

Bepaalt nu de staatssecretaris van Financiën welke artsenconsulten BTW-plichtig worden? Frans Weekers zegt op zijn site het volgende doel te dienen: ‘Als staatssecretaris van Financiën ga ik me inzetten voor meer eenvoud in de belastingwetgeving, want die is nog altijd buitengewoon complex.’ Wordt het belastingstelsel eenvoudiger met deze maatregel, die uiteindelijk via de zorgverzekeraar wordt betaald en geïnd? Het lijkt erg op de inmiddels verworpen zorgtoeslag. Alleen wordt deze toeslag voornamelijk betaald door de meest kwetsbare groep, de chronisch zieken.

Overigens komt het te verwachten bedrag (64 miljoen euro) zeker niet binnen via deze BTW-maatregel. Dit bedrag is waarschijnlijk wel te realiseren als tien procent van de huisartsen integraal zou werken!  Integraal werken betekent dat een arts die methode kiest die de patiënt wil en waarvoor bewijs is van effectiviteit en veiligheid. Complementaire methoden hebben niet alleen minder bijwerkingen maar zijn vaak ook goedkoper.

Rechten van de patiënt

Door BTW te heffen op CAM wordt het fundamentele recht van de patiënt op vrije artsenkeuze geschonden. De (chronische) patiënt betaalt al extra premie voor de aanvullende verzekering waaruit de consulten van CAM-artsen worden vergoed en de vergoeding bedraagt meestal niet meer dan driekwart van de consultprijs. Meestal is die gemaximeerd tot gemiddeld 500 euro per jaar, inclusief onderzoek en medicatie. Nu zou deze patiënt ook nog eens 21 procent extra moeten betalen voor de consulten?

Is dit geen ‘concurrentievervalsing’, in de terminologie van de marktwerking, het toverwoord van deze minister?

BTW-maatregel kost geld

Afgezien van deze principiële kwestie is het duidelijk dat BTW-heffing op artsen alleen maar geld kost. Alle artsen – die allemaal BIG geregistreerd zijn – zijn verplicht in hun werk aan een aantal richtlijnen te voldoen. Zij moeten als arts verantwoording kunnen afleggen van over hun beslissingen. Zij moeten op basis van anamnese, lichamelijk onderzoek en eventueel aanvullende onderzoeken een diagnose stellen, adviezen geven en eventueel een therapie instellen. Daarbij moeten zij ook de afweging maken welke therapie het meest is aangewezen. Dit deel van het artsenwerk – dat puur regulier is  – beslaat 99 procent van het consult. Overigens wordt ook van reguliere artsen verwacht dat zij op de hoogte zijn van de mogelijkheden van CAM.

Deze maatregel, die officieel per 1 januari 2013 is ingegaan, levert zeer veel extra werk op voor zowel de artsen als voor de belastingdienst. Het is de vraag of hier nog een bedrag uit komt waarop BTW geheven kan worden. Veel CAM-artsen hebben van hun inspecteur te horen gekregen dat zij geen BTW hoeven te betalen, veel artsen hebben na een half jaar nog steeds geen BTW-nummer gekregen en bij de belastingdienst weet niemand hoe het precies uitgevoerd moet worden.

Kaf van koren

In Nederland is een grijs gebied van geneeswijzen ontstaan sinds iedereen gedoogd wordt als therapeut. Binnen het enorme scala aan geneesmethoden kan juist de ervaring van (BIG-geregistreerde) artsen die (ook) CAM toepassen helderheid komen. Welke therapie is zinnig, welke twijfelachtig en welke moet worden ontraden? Door wetenschappelijk onderzoek, gefaciliteerd door de overheid, kan hierover duidelijkheid komen. Artsen kunnen hier met hun wetenschappelijke instelling het voortouw in nemen.

In Nederland bestaat er in de medische wereld helaas nog veel twijfel over de wetenschappelijkheid van CAM. Enerzijds komt dit door een gebrek aan goede informatie via de reguliere kanalen. Anderzijds wordt dit veroorzaakt door de herhaalde verkondiging van vooroordelen die niet zijn gestoeld op feiten. Ik hoop dat ook in Nederland de kennis die er al lang is – in de Verenigde Staten (binnen het Consortium of Academic Health Centers for Integrative Medicine), Duitsland, Zwitserland et cetera. –   beschikbaar komt via symposia en congressen.

Laten we op basis van deze onderzoeken besluiten welke therapieën voor vergoeding in aanmerking komen en welke niet.

Oproep aan het kabinet en de Tweede Kamer

Trek dit contraproductieve en discriminerende BTW-voorstel in nu het nog kan en stimuleer integrale geneeskunde door onderzoek en opleiding te faciliteren. Daarmee stimuleert u de gezondheid van de Nederlander en bespaart u – zeker op de lange termijn – veel meer dan dit ad hoc besluit dat onuitvoerbaar is.

En hef de onnodig beperkende maatregelen op ten aanzien van informatie over de werking van homeopathische zelfzorgmiddelen. Via de website www.voorvrijekeuze.nl hebben al meer dan 60.000 mensen hun steun gegeven aan de petitie en de start van een burgerinitiatief.

Geef de Nederlander de eigen keuze en verantwoordelijkheid terug waar hij/zij recht op heeft!

Origineel artikel geschreven door Frans Kusse, homeopathisch arts te Amsterdam